ریحانه الزهرا

معمولا در گام اول، همه پژوهش ها با يک يا چند پرسش آغاز مي شوند. این پرسش ها می تواند برای هر فرد، شرکت یا سازمانی ایجاد شود. به عنوان مثال هیئت مدیره یک شرکت تولیدی لوازم خانگی با این پرسش روبرو می شود که علی رغم افزایش کیفیت محصولاتش در یک سال گذشته، چرا فروش محصولات آنها کاهش یافته است؟ یا اینکه مدیران یک سازمان دولتی در راستای ارتقای سلامت اداری کارکنان با این پرسش روبرو می شوند که بهترین روش علمی و عملی برای انجام این کار چیست؟ و یا اینکه مدیر یک پژوهشکده تحقیقاتی در زمینه پزشکی تصمیم می گیرد برای دستیابی به اهداف پژوهشی مدنظر خود چندین پروژه تحقیقاتی تعریف کرده و با جمع بندی نتایج حاصل از آنها به اهداف پژوهشی تعریف شده دست یابد.
در گام دوم، پژوهشگری که انجام تمام یا بخشی از تحقیقات به وی سپرده شده است، به جستجو در منابع علمي در زمينه موضوع مورد نظر خود مي پردازد و با بررسي دقيق آن ها به تصوير روشن تري از آن موضوع دست مي يابد، تصويري که مبتني بر گزارش هاي منتشر شده ساير پژوهشگران در آن حوزه است. به اين مرحله"مرور پيشينه پژوهش” مي گويند.
در مرحله سوم، پژوهشگر یا تیم پژوهشی به گردآوري اطلاعات و داده هايي مي پردازد که مي تواند در آينده مبناي تحليل ها و تفسيرهايي قرار گيرد که در نهايت به يافتن پاسخ پرسش هاي اوليه منجر شود. اين بخش از پژوهش که به مرحله گردآوري اطلاعات و داده معروف است، مي تواند به شکل هاي کاملا مختلفي انجام شود. مثلا در پژوهش هاي معمول در حوزه هاي علوم انساني و علوم اجتماعي مانند روانشناسي، علوم تربيتي و جامعه شناسي از ابزارهايي مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده مي شود. در علوم تجربي پژوهشگران در اين مرحله به انجام آزمايش هاي مختلفي مي پردازند و تاثير عوامل مشخصي را در زمينه کار خود مورد سنجش و آزمون دقيق قرار مي دهند.
در مرحله چهارم، داده هاي گردآوري شده به روش هايي مختلف آماری سازماندهي و خلاصه مي شوند. اين سازماندهي و خلاصه سازي به نحوي صورت مي پذيرد که امکان توصيف و مقايسه نتايج حاصل شده براي پژوهشگر فراهم مي شود. ترسيم نمودارها و جدول هاي مختلف از روش هاي معمول سازماندهي و خلاصه سازي داده ها به شمار مي آيد.
در مرحله پنجم، پژوهشگر مي تواند بر اساس تحليل يافته هاي مراحل قبل به تفسير روشني از موضوع پژوهش پرداخته و پاسخي براي پرسش هاي اوليه خويش بيابد.
در آخرين گام، نتايج پژوهش انجام شده در اختیار ذینفعان قرار می گیرد و یا اینکه به يکي از روش هاي معمول به صورت چاپي يا الکترونيکي منتشر می شود. ذینفعان پژوهش ممکن است شرکت یا سازمان های سفارش دهنده پژوهش باشند و یا اینکه خود پژوهشگر(ان) از نتایج بدست آمده برای دستیابی به اهدافش استفاده نماید.

منبع

http://iranianpath.com/jobs/researcher/شغل-پژوهشگر-درآمد-بازارکار-حقوق-استخدام-شرح-وظایف3647.html
 

اعتبار یک گزارش پژوهشی علاوه بر صحت و دقت داده ها و استدلال حاصل از آنها، به منابع و مراجعی است که از اطلاعات آنها در پژوهش استفاده شده است. ارجاعات از موارد مهم ساختار یک مقاله علمی است، به وسیله آن، چگونگی استفاده از اندیشه های دیگران را به خواننده معرفی می نماید. در این قسمت به دو بحث مهم ارجاعات اشاره می شود که یکی شیوه ارجاع دادن در متن است و دیگری شیوه ذکر منابع در پایان مقاله.

1.4.ارجاعات در متن(22)
نخستین چیزی که درباره استناددادن در متن باید مشخص بشود، این است که: چه چیزی باید مستند گردد؟ مک برنی(23) (1990) موارد استنادآوردن را به شرح زیر بیان داشته است:

الف) باید اندیشه هایی را که به دیگران تعلق دارند، مشخص کرد و با ذکر مأخذ نشان داد که از آنِ چه کسانی می باشند (امانت داری)؛

ب) هر زمان که افکار و اندیشه هایی با چهارچوب فکری کسان دیگری همخوانی دارند، موارد را باید با ذکر منبع مشخص کرد؛

ج) هر زمان که نظریه، روش یا داده ای موردبحث قرار می گیرد، منبع آن را باید ذکرکرد تا اگر خواننده خواست اطلاعات بیشتری درباره آن کسب کند، بتواند به آن مراجعه کند؛

د) باید نقل قول هایی را که از یک متن به صورت مستقیم و بدون دخل و تصرف، داخل گیومه آورده می شود، مستند ساخت. (مک برنی 1990، به نقل از سیف، 1375، ص 39).

بنابراین اطلاعاتی که برای خوانندگان، اطلاعات عمومی به حساب می آیند، لازم نیست مستند شوند. نویسنده، تنها در صورتی می تواند به آثار خود ارجاع، دهد که این ارجاع برای مطالعه بیشتر باشد و نقل از خود، معنا ندارد. همچنین در استنادکردن، حتی الامکان باید به منبع مستقیم یا ترجمه آن استناد کرد. تنها زمانی به منابع دیگران استناد می شود که محقق دسترسی مستقیم به اصل اثر را نداشته باشد که در آن صورت باید مشخص کرد که آن مطلب از یک منبع دست دوم گرفته شده است. (سیف، 1375، ص 40).

1.1.4.شیوه ارجاع در متن

هرگاه در متنِ مقاله مطلبی از یک کتاب یا مجله یا.. به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، نقل شود، باید پس از بیان مطلب، آن را مستند ساخت. این مستندسازی شیوه های مختلفی دارد که در اینجا به بخش هایی از آن اشاره می شود.

در استناد، نام مؤلف و صاحب اثر، بدون القاب «آقا»، «خانم»، «استاد»، «دکتر»، «پروفسور»، «حجت الاسلام»، «آیت اللّه » و امثال آن آورده می شود، مگر در جایی که لقب جزو نام مشخص شده باشد(24)، مانند خواجه نصیرالدین طوسی، آخوند خراسانی، امام خمینی، علامه طباطبایی. (دهنوی، 1377، ص 89).

الف) یک اثر با یک مؤلف:

پس از آوردن متن، داخل پرانتز: نام مؤلف، تاریخ انتشار، شماره صفحه به ترتیب می آید و پس از آن، نقطه آورده می شود؛ مانند: (منطقی، 1382، ص 27).

ب) یک اثر با بیش از یک مؤلف:

اگر تألیف دارای دو یا سه مؤلف باشد، نام آنها به ترتیب ذکر شده در اثر، به همراه سال انتشار و شماره صفحه می آید؛ ولی در آثار با بیش از سه مؤلف، نام اولین مؤلف ذکر می شود و به دنبال آن عبارتِ «و همکاران» و سپس سال انتشار و شماره صفحه می آید؛ مانند: (سرمد، بازرگان و حجازی، 1379، ص 50) یا (نوربخش و همکاران، 1346، ص 75).

ج) آثار با نام سازمان ها و نهادها:

در صورتی که آثار به نام شرکت ها، انجمن ها، مؤسسات، ادارات و مانند اینها انتشار یابند، در استنادکردن، به جای نام مؤلف، نام سازمان می آید؛ مانند: (فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، 1382، ص 34).

د) دو یا چند اثر یک مؤلف:

هرگاه به دو یا چند اثر مهم اشاره شود، همه آنها در داخل پرانتز، و به ترتیب تاریخ نشر پشت سرهم می آیند؛ مانند: (والاس، 1980، ص 15؛ 1988، ص 27؛ 1990، ص 5). و اگر چند اثر یک مؤلف در یک سال منتشر شده باشد، آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمایز می گردند؛ مانند: (احمدی، 1365الف، ص22؛ 1365ب، ص 16).

ر) استناد آیات و روایات:

در استناد دادن به آیات، ابتدا نام سوره، سپس شماره آیه ذکر می شود. درباره روایات نهج البلاغه، ابتدا نام کتاب سپس شماره خطبه، نامه یا کلمات قصار ذکر می شود، و روایات غیر نهج البلاغه، نام گردآورنده روایات، تاریخ نشر، شماره جلد و صفحه می آید؛ مانند: (بقره، 39)؛ (نهج البلاغه، خطبه 33)؛ (مجلسی، 1403، ج 56، ص 198).

2.1.4.زیرنویس (پاورقی) توضیحی

توضیحات اضافی، یا توضیح اصطلاحاتی را که نویسنده برای حفظ انسجام متن نمی تواند آن را در متن بیاورد، می توان در زیر صفحه با مشخص کردن شماره آنها بیان کرد. نکته قابل توجه اینکه، این توضیحات باید حتی الامکان خلاصه ذکر شوند و نباید تکرار مطالب متن باشند. ترجمه آیات و روایات باید در متن مقاله های فارسی بیاید و در صورت نیاز، متن عربی آن در پاورقی ذکر شود. اما در جایی که آوردن متن عربی در متن ضروری باشد، به جهت پرهیز از تطویل در متن علمی، از آوردن ترجمه در متن، اجتناب می شود و به توضیح و تبیین آن اکتفا می شود.

در ترجمه متون توضیحاتی که مؤلف در زیرنویس آورده، باید عینا ترجمه شود و در صورتی که مترجم برای بیان اصطلاح یا تبیین مطلبی توضیحی را ضروری ببیند، می تواند آن را در پاورقی ذکرکند و در جلوی آن لفظ «مترجم» را -برای متمایز ساختن آن از توضیحات مؤلف- بیاورد.

3.1.4.معادل ها

کلمه های بیگانه در داخل متن حتما باید به فارسی نوشته شود و صورت خارجی آنها در پاورقی ذکر گردد و این، منحصر به اصطلاحات تخصصی یا اسامی اشخاص است. چنانچه در موارد خاصی لازم باشد که صورت خارجی آنها در داخل متن بیاید، باید آنها را مقابل صورت فارسی در داخل پرانتز نوشت. (غلامحسین زاده، 1372، ص 17).

نکته قابل توجه در استناد دادن معادل ها این است که اولاً در هر متن یا مقاله یا کتاب، فقط یک بار معادل انگلیسی آنها آورده می شود؛ ثانیا معادل های بکار گرفته شده باید یکنواخت باشند. و در صورت آوردن معادل های دیگر، مثل فرانسه، آلمانی، و… باید، در متن توضیحی درباره آن داده شود. در نوشتن اسامی اشخاص، ابتدا نام بزرگ، سپس حرف اول نام کوچک او با حروف بزرگ نوشته می شود مانند C،Jung .

2.4.ارجاع در منابع

محقق باید در پایان مقاله فهرستی از منابع و مراجعی که در متن به آنها استناد کرده است، به ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی در منابع فارسی (عربی یا انگلیسی در صورت استفاده) بیاورد. مقصود از فهرست منابع، به دست دادنِ صورت دقیق و کامل همه مراجعی است که در متن مقاله به آنها استناد شده است. هدف از ارائه این فهرست، نشان دادن میزان تلاش پژوهشگر در بررسی و استفاده از منابع گوناگون، احترام به حقوق سایر نویسندگان و مؤلفان و نیز راحتی دستیابی خواننده به منابع موردنظر است؛ علاوه براینکه تمامی مراجع و مآخذی که در متن به آنها استناد شده، باید در فهرست منابع آورده شود، پس در بخش منابع، فقط منابعی آورده می شود که در متن به آنها استناد شده است.

در ذکر هر منبع، حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروری به نظر می رسند که در همه ارجاعات مشترک اند:

1. نام مؤلف یا مؤلفان؛ 2. تاریخ انتشار اثر؛ 3.عنوان اثر؛ 4. نام شهر(ایالت)؛ 5. نام ناشر.

جداسازی این اطلاعات از هم با نقطه (.) و جداسازی اجزای مختلف هر یک از آنها با ویرگول (،) صورت می گیرد.

1.2.4.ارجاع کتاب در منابع

الف) در ارجاع کتاب با یک مؤلف، اطلاعات ضروری ذکر شده در بالا ذکر می شود، در صورتی که اثر تجدیدچاپ شده باشد، پس از عنوانِ کتاب، شماره چاپ آن می آید، مانند:

جوادی آملی، عبداللّه (1372). هدایت در قرآن (چاپ سوم). تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.

در ارجاعات انگلیسی در صورتی که چاپ جدید مجددا ویرایش شده باشد، علامتِ ای دی (ed) با شماره ویرایش(25) آن، داخل پرانتز آورده می شود، مانند:

.Wadsworth:CA،Belmont.An introdoction to the history of psychology (2nded).(1993) .R .B،Hergenhahn

ب) در ارجاع منابع دارای دو مؤلف یا بیشتر، اسامی مؤلفان به ترتیبِ نامِ ذکرشده در کتاب، ذکر می شود و بین نام خانوادگی و نام آنها ویرگول و بین اسامی مؤلفان نقطه ویرگول (؛) می آید؛ مانند:

سرمد،زهره؛ بازرگان،عباس و حجازی، زهره(1379). روش های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ سوم). تهران: نشر آگاه.

ج) در معرفی کتاب های ترجمه شده، پس از ذکر نام مؤلف و تاریخ اثر، نام مترجم و تاریخ انتشار ترجمه ذکر می شود. در آثاری که تاریخ نشرشان مشخص نیست، داخل پرانتز به جای تاریخ نشر، علامت سؤال (؟) می آید؛ مانند:

صدرالدین شیرازی، محمد(1375). شواهد الربوبیه، ترجمه جواد مصلح. چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش.

د) در معرفی کتاب هایی که با عنوان سازمان ها یا نهادها منتشر شده اند، به جای نام اشخاص، نام مراکز ذکر می شوند: مرکز اسناد و مدارک علمی، وزارت آموزش و پرورش، (1362). واژه نامه آموزش و پرورش: فارسی - انگلیسی، انگلیسی - فارسی. تهران. نشر مؤلف.

ر) کتاب هایی که به جای مؤلف، ویراستاری یا به صورت مجموعه مقالاتی بوده که به وسیله افراد مختلف نوشته شده است؛ اما یک یا چند نفر آنها را گردآوری کرده اند، بدین صورت می آیند:

شفیع آبادی، عبداللّه (گردآورنده)، (1374). مجموعه مقالات اولین سمینار راهنمایی و مشاوره. تهران. انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

2.2.4.ارجاع مقاله در منابع

برای ارجاع به مقاله هایی که در مجله های علمی-تخصصی به چاپ می رسند، ابتدا نام مؤلف یا مؤلفان، پس از آن، تاریخ انتشار اثر، بعد عنوان مقاله، و به دنبال آن، نام مجله و شماره آن ذکر می شود، سپس شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسی و pp در انگلیسی آورده می شود؛ مانند:

حداد عادل، غلامعلی (1375). آیا انسان می تواند عینی باشد. فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش9، صص 41-35.

3.2.4.ارجاع پایان نامه و رساله در منابع

در ارجاع رساله ها و پایان نامه ها، پس از ذکر عنوان، باید ذکرشود که آن منبع پایان نامه کارشناسی ارشد یا رساله دکترا و به صورت چاپ نشده، است؛ سپس باید نام دانشگاهی را که مؤلف در آن فارغ التحصیل شده است، آورد:

ایزدپناه، عباس (1371). مبانی معرفتی مشّاء و اهل عرفان، پایان نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده دانشگاه قم.

4.2.4.ارجاع از یک روزنامه در منابع

در معرفی مقاله هایی که در خبرنامه ها و روزنامه ها به چاپ می رسد، یا استنادهایی که از متن سخنرانی اشخاص در یک روزنامه آورده می شود، همانند ارجاع مقاله در مجله، تمام اطلاعات ضروری را آورده سپس سال انتشار، روز و ماه، نام روزنامه و شماره صفحه را ذکر می کند. مانند:

محقق کجیدی، محمدکاظم (1375، 21مهر)، موانع ساختاری توسعه بخش کشاورزی، روزنامه کیهان، ص6.

5.2.4.ارجاع فرهنگ نامه و دائرة المعارف در منابع

در ارجاع دائرة المعارف ها نام سرپرست آورده شده و سپس بقیه اطلاعات ضروری، همانند کتاب به ترتیب می آید؛ مانند:

بجنوردی، سیدکاظم و همکاران (1377)، دائرة المعارف بزرگ اسلامی (چاپ دوم)، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.

6.2.4.ارجاع کنفرانس ها، سمینارها و گزارش ها

ارائه گزارش از همایش ها و سمینارها باید به شکل زیر بیان گردد: (سلطانی، 1363، ص19).

همایش بین المللی نقش دین در بهداشت و روان (1380). چکیده مقالات اولین همایش بین المللی نقش دین در بهداشت روان، تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.

7.2.4.نقل منابع الکترونیکی (اینترنت)

امروزه نقل از منابع اینترنتی یکی از منابع ارجاع است که در ذکر آن، اطلاعات ضروری به ترتیب زیر بیان می گردد (ترابیان، 1987، ترجمه قنبری، 1380).

بارلو، جان پی (1996). درخت یوشع می لرزد، در مجله CORE (روی خط اینترنت)، ج8، ش 1، (1992)، نقل شده تاریخ 25 مارس 1996، قابل دسترسی در:

Corel.08.g2.:pub/Zines/CORE-Zine File:Ptp.etext.org Directory
منبع پایگاه اطلاع رسانی حوزه

چکیده، خلاصه جامعی از محتوای یک گزارش پژوهشی است که همه مراحل و اجرای اصلی پژوهش را در خود دارد. هدف ها، پرسش ها، روش ها، یافته ها و نتایج پژوهش، به اختصار، در چکیده آورده می شود. در متنِ چکیده باید از ذکر هرگونه توضیح اضافی خودداری شود. مطالب چکیده باید فقط به صورت گزارش (بدون ارزشیابی و نقد) از زبان خود پژوهشگر (نه نقل قول) به صورت فعل ماضی تهیه شود.

چکیده در حقیقت بخشی کامل، جامع و مستقل از اصل گزارش در نظر گرفته می شود و نباید پیش از انجام گزارش، پژوهش تهیه شود. طول چکیده برای مقاله، بستگی به روش های خاص هر مجله دارد و معمولاً بین صد تا 150کلمه پیشنهاد شده است.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه

عنوان، مفهوم اصلی مقاله را نشان می دهد و باید به طور خلاصه، مضمون اصلی پژوهش را نشان دهد. عنوان مقاله باید جذاب باشد، یعنی به گونه ای انتخاب شود که نظر خوانندگان را که معمولاً ابتدا فهرست عناوین مندرج در یک مجله علمی را می خوانند به خود جلب نماید. همچنین عنوان باید کوتاه و گویا و تنها بیانگر متغیرهای اصلی پژوهش باشد. تعداد کلمات در عنوان را حداکثر دوازده واژه بیان کرده اند.
منبع پایگاه اطلاع رسانی حوزه

یکی از مهم ترین ابعاد مقاله علمی، محتوای علمی و ارزشمندیِ کیفی آن است. مقاله باید یافته های مهمی را در دانش بشر گزارش نماید و دارای پیامی آشکار باشد؛ بنابراین پیش از تهیه مقاله، محقق باید از خود بپرسد که آیا مطالب او آن قدر مهم است که انتشار آن قابل توجیه باشد. آیا دیگران از آن بهره خواهند برد؟ و آیا نتایج پژوهش او، کار آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟ (هومن، 1378، ص 82).

در اینجا به چندین اصل مهم از اصول و معیارهای محتوایی پژوهش علمی اشاره می گردد که توجه به آنها قبل از تهیه مقاله به ارتقای کیفیت آن کمک می نماید.

الف) فرایند «تفکر»: تفکر، تلاش برای معلوم کردن مجهول با استفاده از علوم موجود است. (غرویان، 1368، ص11) بنابراین اساسی ترین محور محتوایی یک پژوهش علمی، آن است که مجهولی را روشن نماید. بر این اساس، هر پژوهش علمی در پی پاسخ دادن به پرسش هایی است که تاکنون برای مخاطبان کشف نشده است. از این رو پژوهش علمی همیشه با طرح یک یا چند سئوال آغاز می شود که محقق در صدد پاسخگویی به آنهاست.

ب) منطقی بودن: منطق که راه درست اندیشیدن (تصور) و صحیح استدلال آوردن (تصدیق) را می آموزاند، (مطهری، 1372، ص 21) ابزار ضروری یک مقاله علمی است و محقق باید شایستگی لازم را در استدلال آوردن، تحلیل محتوا و نتیجه گیری داشته باشد. قواعد تعریف، طبقه بندی، استنباط های قیاسی و استقرایی، روش های مختلف نمونه برداری و غیره همه از ویژگی های منطقی یک مقاله علمی است که محقق باید به آنها توجه داشته باشد. (هومن، 1374، ص 19).

ج) انسجام و نظام دار بودن: مرتبط بودن اجزای مختلف مقاله با همدیگر، همچنین متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوین فرعی با همدیگر، از جمله مواردی است که به تحقیق، یکپارچگی و انسجام می بخشد. بر این اساس، محقق باید عناوین فرعی مقاله خود را با نظمی منطقی از یکدیگر مجزا کرده، ارتباط بخش ها را مشخص نماید.

د) تراکمی بودن: از آنجا که هدف پژوهش پاسخ به سئوال هایی است که تا آن زمان دست کم از نظر محقق، پاسخی منطقی برای آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمی باید از یک سو به منظور کشف دانش جدید، و از سوی دیگر، برای تکمیل دانش، صورت پذیرد. بنابراین هدف اصلی یک مقاله، کشف یا تکمیل دانش بشری است، نه تکرار دوباره آن با عبارات مختلف. (هومن، 1374، ص 20).

ر) تناسب موضوع با نیازهای فعلی جامعه علمی: هر پژوهش علمی باید نیازهای اساسی جامعه علمی خود را در نظر گرفته، در صدد حل آن مسایل برآید؛ بنابراین از طرح موضوعاتی که از اولویت تحقیقی برخوردار نیستند و جامعه علمی، بدانها نیاز ندارد، باید احتراز نمود.

س) خلاقیت و نوآوری: هر تحقیق علمی زمانی می تواند در ارتقای سطح دانش، موفق و موثر باشد که از فکری بدیع و خلّاق برخوردار باشد. مقالاتی که به جمع آوری صِرف بسنده می کنند، نمی توانند سهم عمده ای در پیشرفت دانش بشری داشته باشند.

ص) توضیح مطلب در حدّ ضرورت: از جمله مواردی که محقق در گزارش نویسی پژوهش خود (مقاله) باید بدان توجه کند، پرهیز از حاشیه روی و زیاده گوییِ افراطی است؛ همچنان که خلاصه گویی نباید به حدّی باشد که به ابهام و ایهام منجر شود؛ بر این اساس محقق باید به حدّی مطالب را تبیین کند که مقصود وی برای خواننده، روشن شود.

ط) متناسب بودن با نظریه ها: هر رشته علمی، متشکل از نظریه ها و قوانینی است که مورد اتفاق صاحب نظران آن فن است؛ از آنجا که تحقیقات علمی در این پژوهشگاه در حیطه مشترک علوم انسانی- اسلامی است، یافته های به دست آمده در تحقیقات میدانی یا توصیفی نباید با اصول مبانی دینی و همچنین با قوانین کلی آن رشته تخصصی منافات داشته باشد.

ع) اجتناب از کلی گویی: هدف نهایی علم، صورتبندی یک «نظریه»(3) و «تبیین کردن»(4) یکی از اصول مهم نظریه است. (دلاور، 1371، ص 33) از این رو محقق باید بتواند مباحث علمی خود را به روشنی توضیح دهد و با زبان گویا آن را تبیین و از کلی گویی اجتناب نماید.

ف) گزارش روش شناسی تحقیق: «تحقیق»(5) فرایندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جست و جو پرداخت و از آن، شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته ها «روش شناسی»(6) نامیده می شود. این سئوال که چگونه داده ها باید گردآوری شود و مورد تفسیر قرار گیرد، به طوری که ابهام حاصل از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد؟» از موارد مهم تحقیق علمی است. (سرمد و همکاران، 1379، ص 22). یک تحقیق علمی زمانی می تواند مطالب خود را به اثبات برساند که از روش گردآوری مناسبی برخوردار، و آن روش ها در مقاله به خوبی بیان شده باشد.
منبع :پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مقاله علمی معمولاً در نتیجه پژوهش منطقی، ژرف و متمرکز نظری، عملی یا مختلط، به کوشش یک یا چند نفر در یک موضوع تازه و با رویکردی جدید با جهت دستیابی به نتایجی تازه، تهیه و منتشر می گردد. (اعتماد و همکاران، 1381، ص2) چنین مقاله ای در واقع گزارشی است که محقق از یافته های علمی و نتایج اقدامات پژوهشی خود برای استفاده سایر پژوهشگران، متخصصان و علاقه مندان به دست می دهد.

تهیه گزارش از نتایج مطالعات و پژوهش های انجام شده، یکی از مهم ترین مراحل پژوهشگری به شمار می رود؛ زیرا اگر پژوهشگر نتواند دستاوردهای علمی خود را در اختیار سایر محققان قرار دهد، پژوهش او هر اندازه هم که مهم باشد، به پیشرفت علم کمکی نخواهد کرد؛ چون رشد و گسترش هر عملی از طریق ارائه و به هم پیوستن دانشِ فراهم آمده از سوی فردفرد اندیشمندان آن علم تحقق می یابد.

همان طور که پژوهشگر پیش از اقدام به پژوهش، نیازمند توجه و بررسی یافته های علمی پژوهشگران قبل از خود است تا بتواند یافته های علمی خود را گسترش بخشد، دیگران نیز باید بتوانند به یافته های پژوهشی او دسترسی پیدا کنند و با استفاده از آنها فعالیت های علمی خود را سازمان داده، در ترمیم و تکمیل آن بکوشند.

از امتیازهای مهم یک مقاله می توان به مختصر ومفید بودن، بِروز بودن و جامع بودن آن اشاره کرد؛ زیرا محقق می تواند حاصل چندین ساله پژوهش خود در یک رساله، پایان نامه، پژوهش، یا حتی یک کتاب را به اختصار در یک مقاله علمی بیان کند تا پژوهشگران دیگر بتوانند با مطالعه آن مقاله از کلیات آن آگاهی یابند و در صورت نیاز بیشتر، به اصل آن تحقیقات مراجعه کنند.

بدین منظور، امروزه نشریات گوناگونی در زمینه های مختلف علمی- پژوهشی نشر می یابد و مقاله های به چاپ رسیده در آنها، اطلاعات فراوانی را در اختیار دانش پژوهان قرار می دهند. لازم است محققان با شیوه تدوین مقالات علمی آشنا باشند تا بتوانند با استفاده از شیوه های صحیح، با سهولت، نتایج تحقیقات و مطالعات خود را به صورت مقاله در اختیار علاقه مندان قرار دهند.

نوشتن مقاله مستلزم رعایت اصولی در ابعاد مختلف محتوایی، ساختاری و نگارشی است.
منابع:hawzah.net

انسان از ابتدای تولد با کنجکاوی و تفکر در محیط پیرامون خود، به آگاهی می‌رسد. آدمی از زمان تولد نسبت به محیط پیرامون خود کنجکاو بوده و تلاش کرده که پدیده‌های پیچیده و دشوار زندگی خود را حل کند. حل این پیچیدگی‌ها یک فعالیت علمی را منجر می‌شود که در این بخش توضیح می‌دهیم.

از آغاز تاریخ بشر، انسان همواره درصدد پی بردن به قاعده و نظم موجود در پدیده‌ها و رویدادهای جهان اطراف خود بوده است. انسان از زمان تولد نسبت به محیط پیرامون خود کنجکاو بوده و تلاش کرده که پدیده‌های پیچیده و دشوار زندگی خود را حل کند. خداوند حس چراجویی و جستجوگری را در وجود آدمی گذاشته تا به کمک آن بتوانند به سۆالات و مجهولاتی که با آن‌ها رو به رو هست پاسخ دهد و درصدد حل آن‌ها برآید. این کنجکاوی که یکی از ویژگی‌های فطری انسان‌هاست دو اثر مفید بر زندگی دارد:

1- نوعی احساس رضایت مندی و آرامش درونی پس از پاسخ گویی به مجهولات به انسان دست می‌دهد که زمینه‌ی ادامه کنجکاوی را تقویت می‌کند.

2- کشف بسیاری از پدیده‌های مجهول از نتایج حس کنجکاوی و پرسش گری انسان است. طوری که بسیاری از تغییرات محیط زندگی انسان‌ها در گرو رشد و شکوفایی همین ویژگی انسان‌هاست. هر چه شیوه برآورده کردن حس کنجکاوی منظم‌تر و دقیق‌تر باشد، احتمال موفقیت نیز بیشتر است.

یک تحقیق علمی متشکل از مراحلی است که باید طی شوند. یک تحقیق در ابتدا با یک پرسش شروع می‌شود که عنوان این تحقیق می‌تواند همان پرسش نیز باشد. در زیر مراحل تحقیق را بررسی می‌کنیم:

1- موضوع تحقیق

اولین مرحله تحقیق احساس وجود یک مشکل یا مواجه شدن با یک پرسش است. در این جاست که موضوع تحقیق شکل مى‏ گیرد؛ به عبارت دیگر حوزه‏اى که باید تحقیق در آن انجام شود مشخص مى‏ گردد.

در انتخاب موضوع تحقیق باید نکات مختلفی را مورد توجه قرار داد:

1. موضوع تحقیق مورد علاقه محقق باشد و نسبت به آن احاطه علمى داشته باشد.

2. موضوع داراى اهمیت و ضرورت بوده و مشکلى را از میان بردارد.

3. دامنه موضوع محدود بوده و حد و مرز مشخصى داشته باشد.

4. موضوع تحقیق از نظر فراهم بودن شرایط و امکانات، تحقیق پذیر باشد.

5. موضوع تکرارى نباشد یعنى در مورد آن تحقیق کاملی انجام نشده باشند.

6. موضوع از نظر ارزشى باید خنثى باشد یعنى نشان دهنده قضاوت شخصى محقق نباشد.

7. موضوع همچنین از یک سو باید بدون ابهام بوده و از سوی دیگر، کوتاه و مختصر باشد.

8. عبارت موضوع باید حاوی نشانه‌های روشنی از سوال و فرضیه تحقیق باشد.

2- بیان مسأله

بیان مسأله‌ی تحقیق حساس‌ترین و مهم‌ترین مرحله تحقیق است. در این مرحله پژوهشگر پس از یک مقدمه که تصویر کلی از مسأله را ارائه می‌دهد زمینه‌ها، وضعیت و موقعیتی که مسأله در آن رخ داده را توصیف می‌کند، علل بروز مسأله و زمینه‌های شکل گیری آن را بیان می‌کند، ضرورت و اهمیت آن را توضیح می‌دهد و سۆال یا سۆال‌های اساسی که به دنبال یافتن پاسخ آن‌هاست را بیان می‌نماید. یکی از موارد مهم در این بخش بررسی متغیر‌ها است.

برای مشخص کردن متغیرها، در این بخش پژوهشگر متغیرهای اساسی پژوهش را مشخص و تعریف می‌نماید. متغیر عبارتست از ویژگی که تغییر می‌کند و مقادیر مختلفی می‌پذیرد و نسبت به افراد و یا اشیاء یا فضاها و مکان‌ها و شرایط مختلف اندازه‌های مختلفی می‌پذیرد.

انتخاب موضوع تحقیق یا مسأله‌ی پژوهشی اولین و مهم‌ترین مرحله در اجرای یک پژوهش است؛ زیرا پژوهشگر تمام فعالیت‌های خود را بر پایه‌ی آن شکل می‌دهد. مسأله‌ی پژوهشی باید دارای ویژگی‌هایی باشد که به اختصار به آن‌ها می‌پردازیم:
1. متناسب بودن با توانایی پژوهشگر

2. نو و بدیع بودن

3. معین و مشخص بودن

4. مورد علاقه‌ی پژوهشگر بودن

5. متناسب بودن با امکانات و شرایط

6. برخورداری از قابلیت پژوهش

7. برخورداری از اهمیت و اولویت

8. واضح و متمایز بودن

شناخت و بیان مسأله‌ی پژوهشی یکی از مراحل بسیار مهم در پژوهش که زمان زیادی صرف آن می‌شود، مرحله‌ی شناخت مسأله پژوهشی است. بدون تردید حل هر مسأله‌ای متوقف بر شناخت دقیق آن مسأله است.

3- روش‌های جمع‌آوری اطلاعات

یکی از مراحل اساسی در هر نوع پژوهشی، مرحله‌ی جمع‌آوری اطلاعات است. روش جمع‌آوری اطلاعات در پژوهش‌های مختلف متفاوت می‌باشد. روش اصلی جمع‌آوری اطلاعات در پژوهش‌های تجربی، عقلی و عرفانی پژوهشگر با مشاهده، تعقل، استدلال و کشف و شهود، اطلاعات موجود در آن‌ها را جمع‌آوری می‌کند.

اطلاعات مورد نیاز، در پژوهش‌های با ابزار و روش‌های گوناگون جمع‌آوری می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1- روش مشاهده (حس و تجربه)؛

2- روش تعقل و تفکر؛

3- روش کشف و شهود (درون نگری)؛

4- روش مطالعه‌ی منابع و متون (پرسش از متون).

4- طبقه‌بندى، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها

در این مرحله داده‌ها و اطلاعات کد گذاری، استخراج و طبقه‌بندى شده، شاخص‌ها محاسبه و آزمون‌هاى آمارى مورد نیاز انجام مى‌شود و نتایج به دست آمده مورد تجزیه ‌و تحلیل و تفسیر قرار مى‌گیرد تا محقق درباره تأیید یا رد فرضیه‌هاى خود به داورى بنشیند. پژوهشگر برای پاسخگویی به مسأله تدوین شده و یا تصمیم گیری در مورد رد یا تأیید فرضیه‌ای که صورت بندی کرده است داده‌های خود را تجزیه و تحلیل نموده و بر اساس آن نتیجه گیری می‌نماید. هر تحقیقی در نهایت منجر به نتایجی می‌شود و لذا کاربرد آن در قسمت پیشنهادها مشخص می‌گردد. پس لازم است پس از نتیجه گیری و بر اساس یافته‌های حاصل از پژوهش خود پیشنهادها را ارائه نمایید.

5- تدوین گزارش و اشاعه یافته‌ها

تنظیم گزارش تحقیق یکی از مهم‌ترین مراحل هر کار تحقیقی است، چرا که نتیجه تلاش و کار ما را به دیگران معرفی می‌کند. منظور از گزارش تحقیق تقسیم بندی و اسکلت بندی گزارش است. پژوهش و تحقیق تلاش و کوششی مداوم و پیگیر به منظور پرده برداری از مجهولات می‌باشد و با دقت و موشکافی به دنبال کشف حقایق از موضوع مورد مطالعه است؛ لذا انسان را از لغزش‌ها، خطاها و زیان‌های ناشی از آگاهی‌های سطحی و دانش‌های خام بر حذر می‌دارد. نتیجه تحقیق و پژوهش پیشرفت و تعالی بشر است.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مرتضی عرفانیان

تنظیم: مریم فروزان کیا

تحقیق واژه‌ای است عربی که معادل آن در فارسی دری « پژوهش » است و در پشتو آن را «حیرنه» گویند. در فرهنگ‌ها و لغت نامه‌ها کلمه یا واژۀ تحقیق تعریف‌های گوناگونی دارد. مثلاً تحقیق به حقیقت امری رسیدگی کردن را گویند. رسیده گی و باز جویی کردن را گویند. راست و درست کردن را گویند. هم چنان به مفهوم واجب کردن، تاکید و اثبات چیزی را نیز آمده است. در عرف اهل دانش تحقیق، اثبات یک مسأله است به دلیل . در تمام این تعریف‌ها می بینیم که تحقیق راه و شیوه‌یی است برای رسیدن به حقیقت. از حقیقت زمانی می توان با اطمینان سخن گفت که در آن زمینه تحقیق ثمر بخشی صورت گرفته باشد. با این یاد دهانی کوتاه می توان گفت: تحقیق کار علمی، آگاهانه و برنامه ریزی شده یی است برای رسیدن به حقیقت که البته بدون یک شیوۀ منظم و تدوین شده وبدون افزارهای لازم برای تحقیق نمی توان به هدف تحقیق دست یافت. همان گونه که گفته شد، هدف هرتحقیقی رسیدن به حقیقت و شناخت آن است. این حقیقت همان انعکاس یا بازتاب واقعیت و هستی در ذهن انسان است که در نتیجۀ تجربه و تحقیق به دست می آید. مثلاً یک مالیکول آب، یک و اقعیت است. یعنی وجود دارد. ما چه دربارۀ آن بیندیشیم یا نیدیشیم. این مالیکول آب چگونه و از چه چیزی ساخته شده است؟ این پرسش انسان را در پروسۀ شناخت هستی وا داشته است تا راز هستی مالیکول آب را بشناسد. این کار ممکن نیست مگر در آزمایش‌گاه یا لابراتوار. چنان که ما می توانیم در نتیجۀ تجزیۀ برقی در آزمایش‌گاه دریابیم که یک مالیکول آب از دو اتوم هایدروژن ویک اتوم اکسیژن به وجود آمده است. این امر حقیقت وجودی یک مالیکول آب را برای ما بیان می کند که آن را به گونۀ یک حکم و دست آورد علمی می پذیریم. از این جا می توان گفت که انسان ها از همان دوره های دور زندگی تا کنون تمام حقیقت‌های را که در عرصه‌های گوناگون دانش طبیعی و بشری به دست آورده اند، نتیجۀ تحقیق و تجربه بوده است. با این توضیح بار دیگر می توان تاکید کرد که تحقیق یا پژوهش همان جستجوی منظم، آگاهانه و سازمان یافتۀ انسان است تا پدیده‌ها، موضوعات و مسایل پیرامون خود را بشناسد وبه حقیقت آن‌ها دست یابد. البته دست یابی انسان به حقیقت اشیا و پدیده‌ها هدف نهایی انسان نیست. انسان می خواهد با استفاده از تحقیق و روش‌های علمی اشیا و پدیده‌های محیط خود و در نهایت هستی را بشناسد تا با استفاده از این شناخت در جهت بهتر زیستن گام بردارد.
هما گونه که پیش از این گفته شد هرگونه تحقیقی اصول و شیوه‌های خاص خود را دارد که اگر این شیوه‌ها و اصول به گونۀ درست و با در نظر داشت موضوع تحقیق انتخاب نشوند، و به درستی به کار گرفته نشوند، تحقیق به نتیجه یی نخواهد رسید. این اصول تحقیق مجموعۀ یک رشته ضابطه‌ها و راه‌کار‌هایی است که محقق یا پژوهش‌گر باید در جریان تحقیق آن را در نظر داشته باشد. چنین است که تحقیق گونه‌های متفاوتی دارد.
1- پژوهش یا تحقیق کتاب‌خانه‌ای
تحقیق یا پژوهش کتاب‌خانه‌ای در حقیقت همان تحقیق متونی است. این تحقیق بیشتر در پیوند به علوم بشری، ادبیات، علوم اسلامی و علوم اجتماعی صورت می گیرد. مثلا یک پژوهش‌گر در پیوند به موضوع تحقیق خویش در کتاب‌خانه به آثار، نوشته‌ها و آرای نویسنده‌گان مراجعه می کند. آرای و دیدگاه‌های گوناگون نویسنده‌گان را غیر جانب دارانه تحلیل، تجزیه و ارزیابی می کند تا بتواند خود را به هدف تحقیق که همانا رسیدن به حقیقت است، برساند. پژوهش‌گر یا محقیق همان گونه که در تحقیق آزمایش‌گاهی با استفاده از اصول تحقیق با بی طرفی به کار خود ادامه می دهد، در پژوهش‌کتاب‌خانه‌ای نیز مکلفیت دارد تا تحقیق خود را با استفاد از اصول تحقیق و با بی طرفی انجام دهد. برای آن که اگر پژوهش‌گر یا محقیق علایق و خواست‌های فکری خود را در جریان تحقیق دخیل سازد در آن صورت به حقیقت دست نخواهد یافت. در این صورت آن چیزی را که به نام نتیجۀ تحقیق به دیگران ارائه می کند، حقیقتی خواهد بود آمیخته‌ با توهم و دروغ.
2- پژوهش یا تحقیق آزمایش‌گاهی
این گونه تحقیق همان پیش‌برد تجربه‌ها در آزمایش‌گاه‌ها یا لابراتوارها می باشد. این تحقیق بیشر در پیوند به علوم طبیعی صورت می گیرد. یعنی در پیوند به دانش‌های طبیعی مانند فزیک، کیمیا، بیولوژی و رشته‌های گوناگون علوم طبی. این تجربه‌های لابراتواری یا به هدف آموزش دانشجویان صورت می گیرد و یا هم به هدف کشف پدیدۀ تازه‌یی ازعلوم طبیعی. مثلاً دانشجویان به گونۀ تیوریک در مضمون کیمیا می خوانند که یک مالیکول نمک طعام یا سودیم کلوراید از یک اتوم سودیم ویک اتوم کلورین ساخته شده است. این امر برای دانش‌جویان یک دانش تیوریک وغیرمستقیم است. دانش‌جو نیاز دارد تا این دانش غیر مستقیم و تیوریک را به دانش مستقیم بدل کنند. برای این کار آ‌ن‌ها سودیم کلوراید را در آزمایش‌گاه براساس تجربۀ کیمیاوی تجزیه می کنند تا به گونۀ عملی و مستقیم به این حقیقت برسند. این خود یک تحقیق و تجربه است. یاهم دانشمندی در آزمایش‌گاهش روی خاصیت کیمیاوی عنصری تحقیق می کند و در نتیجه به حقیقتی دست می یابد که تا کنون علم کیمیا به کشف آن دست نیافته است. این نیز یک تحقیق یا یک تجربۀ کیماوی است که در نتیجۀ آن حقیقت تازه ای کشف می شود. همان گونه که گفته شد این گونه تحقیق بیشتر و بیشتر مختص به علوم طبیعی است. از همین جهت است که گاهی علوم طبیعی را علوم تجربی نیز می گویند.
3- پژوهش یا تحقیق ساحوی
تحقیق ساحوی زمانی صورت می گیرد که محقق یا گروهی از محققان بخواهند تا حقیقتی را در ساحه تحقیق کنند. این ساحه می تواند یک ساحۀ جغرافایی باشد، یاهم گروهی مردم، شهری باشد یا دهکده یی. در تحقیق ساحوی موضوعاتی مورد بحث قرار می گیرد که نمی توان با استفاده از تحقیق کتاب‌خانه‌ای به حقیقت آن دست یافت. عمدتاً تحقیق ساحوی در پیوند به موضوعات کشاورزی، زمین شناسی، جغرافیا،باستان شناسی صورت می گیرد. البته بعضی از موضوعات علوم اجتماعی، ادبیات و فرهنگ نیز نیاز به پژوهش‌های ساحوی دارد. مثلاً وقتی پژوهش‌گری بخواهد در پیوند به رسم و رواج اجتماعی و دینی گروهی از مردم تحقیق کند یا پژوهش‌هایی را در پیوند به ادبیات عامیانه، لهجه‌های یک زبان یا بعضی از موضوعات تاریخی به پیش ببرد ناگزیر از آن است تا به ساحه رفته و مستقیماً به پژوهش ساحوی بپردازد. البته پژوهش یا تحقیقات ساحوی می تواند به گونۀ فردی، یا هم به گونۀ گروهی اجرا شود.
در صورتی که این تحقیق ساحوی به زنده‌گی فرهنگی و اجتماعی مردم پیوند داشته باشد در آن صورت پژوهش‌گر یا گروهی از پژوهش‌گران می توانند بااستفاده از پرسش‌نامه‌ها و یا با استفاد از گفتگوهای فردی یا گروهی تحقیق خود را به پیش ببرند. البته در این صورت مهم ترین مسالۀ طرح پرسش‌های غیر جانب‌دارانه در پرسش‌نامه یا هم در گفتگو‌ها می باشد. برای آن که پرسش‌های جانب‌دارانه می تواند نتیجۀ تحقیق را مخدوش و آمیخته با دروغ سازد. باید مواد به دست آمده از پرسش‌نامه‌ها و گفت و گوها به گونه دقیق و بی طرفانه محاسبه، تحلیل و ارزیابی شوند. در جهت دیگر اگر تحقیق در ساحه، مربوط به موضوعات مربوط به زمین شناسی، خاک شناسی، کشاورزی، باستان شناسی یا موضوعات دیگری از این دست بوده باشد، در این صورت محقق ناگزیر است تا مواد قابل ارزیابی را به گونۀ دقیق از ساحه گرد آوری کند.
مثلاً اگر قرار است که در یک ساحه فارم بادام ساخته شود، محقق باید چگونه‌گی خاک منطقه را بشناسد. شاید نیاز داشته باشد تا خاک آن ساحه را به نزدیگ‌ترین آزمایش‌گاه علمی برساند، تا چگونه‌گی شناخته شود که آیا این خاک برای نشو نمای درختان بادام مفید است یانه؟ به همین گونه نیاز است تا محقق در پیوند به چگونه‌گی آب و هوای منطقه نیز تحقیق کند.
در هردو تحقیق ساحوی و کتاب‌خانه‌ای محقق در گام نخست باید به گرد آوری مواد مورد تحقیق، اطلاعات، شواهد و دلایل بپردازد. در گام بعدی این مواد، اطلاعات، شواهد و دلایل را تحلیل و تجزیه کند تا به نتیجه یی برسد. نتیجۀ تحقیق نمی تواند امر دل بخواه محقق باشد؛ بلکه این نتیجه وابسته به چگونه گی پدیدۀ مورد تحقیق است که محقق باید آن را کشف کند.چنین چیزی هم در تحقیق کتابخانه یی درست است و هم در تحقیق ساحوی. در تحقیق کتابخانه ای محقق بر داده های کتاب‌ها، اسناد و مدارک نوشته شده اتکا می کند. به همان‌گونه درتحقیق ساحوی محقق باید برمواد مورد تحقیق، اطلاعات یا ویژه‌گی‌های اجتماعی که از ساحه پیدا می کند اتکا داشته باشد. ذهنی‌گری و آمیختن تمایالات درونی در پروسۀ تحقیق کار نا بخشودنی است که محقق نباید چنین کند. یعنی هیچ محققی حق ندارد تا دیدگاه های شخصی خود را با نتیجۀ تحقیق در آمیزد. البته این سخن به مفهوم آن نیست محقق از بیان نتیجه گیری‌های خود شانه خالی کند. این نکته را نیز باید بیان کرد که شاید یک محقق در جریان تحقیق خود به نتایجی برسد که خود به آن علاقه نداشته باشد؛ اگر چنین هم که شود او حق ندارد به نتیجۀ تحقیق پشت کند. یا آن را دگرگونه جلوه دهد. محقق یک انسان بی طرف است. قضاوت در نتیجۀ پروسۀ تحقیق شکل می گیرد نه بر بنیاد تمایلات درونی او.
4- پژوهش یا تحقیق آمیخته
گاهی در پژوهش و تحقیق یک موضع این نیاز به میان می آید که پژوهشگر تحقیق خود را هم در کتاب‌خانه و هم در ساحه به پیش ببرد. مثلاً گروهی از مهندسان می خواهند در یکی از گوشه‌های شهر بلند منزل‌های برپادارند. در این صورت آن ها در گام نخست نیاز دارند تا ساحه را از دید‌گاه‌های اقتصادی اجتماعی و مسایل دیگر تحقیق کنند. با این حال آن‌ها در گام دوم نیاز دارند تا خاک منطقه را به آزمایش‌گاه ببرند. خاصیت و مقاومت خاک را در برابر فشار سنجش کنند که هر سانتی متر مربع آن ساحه چقدر فشار را می تواند تحمل کنند تا بر اساس آن دریابند که بلند منزل‌های خود را باید در چند طبقه آباد کنند! این خود گونه‌یی از تحقیق یا پژوهش آمیخته است. یعنی هم در ساحه و هم در آزمایش‌گاه.
گاهی هم محقق در زمینه های تحقیق ادبی و اجتماعی ناگزیر می شود که هم به کتاب‌خانه‌ها سری بزند و به تحقیق کتب‌خانه‌ای بپردازد و هم در پیوند به آن موضوع به ساحه برود و تحقیق کند.
با این همه تمام پژوهش‌ها یا تحقیق ها دو ویژه‌گی دارند. یعنی تحقیق از نظر موضوع می تواند تازه و نو باشد، یاهم یک تحقیق تکراری . مثلاً نخستین دانشمندی که اتوم را شگافت و به حقیقت ذرات الفا، گاما و بتا دست یافت یا به زبان دیگر ذرات پروتون، الکترون و نیوترون را شناخت این یک تحقیق بکر و تازه بود. برای آن که تا آن روز هیچ دانشمندی چنین تجربه و تحقیقی را انجام نداده بود. یا در مثال پیشین نخستین دانشمندی که مالیکول آب را تجزیه کرد، او در حقیقت یک تحقیق تازه و بکر را انجام داده بود؛ اما امروزه در آزمایش‌گاه‌ها بار بار مالیکول آب را تجزیه می کنند که یک تجربۀ و تحقیق تکراری است. به همین گونه امروزه تجربۀ تجزیۀ اتوم در آزمایش‌گاه‌های علمی و عمدتاً در آزمایش‌گاه‌های اتومی همه روزه عملی می شود که باز هم تحقیق و تجربۀ تکراری است. به همین گونه در عرصه‌های علوم اجتمای و ادبیات نیز تحقیقات می تونند بکر و تازه باشند و هم تکراری. آن که در پیوند به یک موضوع تازه اجتماعی یا ادبی چه در کتاب‌خانه و چه در ساحه تحقیق می کند و به نتایج تازه می رسد، در حقیقت تحقیق تازه یی انجام داده است و اگر به تکرار گفته‌های دیگران بپردازد، بدون تردید تحقیق و پژوهش او یک پژوهش تکراری است. در پیوند به این چنین پژوهش‌گران یا محققان باری دانشمندی گفته بود: آن هایی که همه تحقیق شان گرد آوری گفته‌هایی است که از کتاب‌ها و رساله‌های دیگران ، چنین محققانی به کار آن کسی می ماند که استخوان‌های مرده‌گان را از چندین گور گرد آوری کرده و در گور جداگاه یی جا به جا سازد.
یکی چند نکتۀ آخرین در پیوند به تحقیق ساحوی
تحقیق ساحوی گاهی می تواند دشوار تر از تحقیق کتاب‌خانه‌ای باشد. آن هم زمانی که موضوع تحقیق به زنده‌گی اجتماعی، فرهنگی یا اقتصادی مردم پیوند داشته باشد. برای آن که گاهی مردم چندان علاقه نمی گیرند به پرسش‌های شما به گونۀ دقیق پاسخ گویند. در این صورت محقق نیاز دارد تا پیوند های قابل اعتمادی را با مردم ایجاد کند. در این پیوند می توان به نکات زیرین توجه بیشتری کرد.
• در گام نخست باید خود را با منطقه آشنا سازید. روحیه و خصوصیات اجتماعی و فرهنگی مردم را بشناسید تا بتوانید اعتماد مردم را به دست آورید!
• شناخت محیط برای شما کمک کند تا شیوه‌های مناسب تحقیق را پیدا کنید و پرسش‌های خود به گونۀ موثر با مردم در میان گذارید.
• شما می توانید در تحقیق خود از گفتگوهای رویا روی و نشست های گروهی استفاده کنید.
• شاید کسانی علاقه داشته باشند تا اطلاعاتی را به گونۀ خصوصی با شما در میان گذارند، در این صورت بهتر است از مصاحبۀ دو به دو استفاده کنید!
• در هنگام مصاحبه باید پاسخ ها را یاد داشت کنید!
• توجه داشته باشید که در نشست های رویا روی بامردم باید نشست بتوانید به گونۀ درست مدیریت کنید!
• به دهقانان و مردم باید اطمینان دهید که دید گاه های آن ها بسیار مهم است!
• در مصاحبه های رویا روی کوشش کنید با نماینده گان رده های گوناگون مردم ، مانند زمین داران ، عالمان دین ، شخصیت های متنفذ محلی، معلمان، کارمندان ادارات محلی ، اهل کسبه و دیگران را انتخاب کنید!
• پس از انجام مصاحبه ها و نشست های رویاروی باید تمام پاسخ ها را مرور کنید، آن را تحلیل کرده و بر اساس آن نتایج تحقیق خود را بنویسید!
باید هم چنان یاد آوری کرد امروزه روش‌های تحقیق، استفادۀ موثر از افزارها و امکانات تحقیق، چگونگی تحقیق و در کلیت بحث تحقیق به یک بحث جدیی، قانونمند و گسترده بدل شده بدل شده است. برای آن که تا تمام شرایط تحقیق در نظر گرفته نشود، نمی توان از یک تحقیق علمی که بتواند ما را به حقیقتی برساند، سخن گفت. این بحث را در شماره های بعدی دنبال می کنیم.
منبع:
http://mcn-gpi.gov.af/index.php/fa/what-we-do-fa-ir/2016-06-29-04-10-03/3912-2015-09-15-05-21-42

برای حل این مشکل پیشنهاد می شود مراحل ذیل را دنبال کنید:

۱.مرحله اول: جستجو در اصلی ترین منبع پایان نامه های فارسی یعنی وبسایت ایران داک است 

 http://www.irandoc.ac.ir/

۲.مرحله دوم: مراجعه به شبکه جامع سیمرغ(نوسا) و جستجو در این سامانه می باشد 

http://simorgh.nosa.com/

۳.مرحله سوم: جستجو در سیکا یعنی سیستم یکپارچه کتابخانه های دانشگاه آزاد است 

http://78.38.208.190/portal/tabid/86/Default.aspx
۴.مرحله چهارم:جستجو در طرح های پژوهشی جهاد دانشگاهی

http://fa.projects.sid.ir/

۵.مرحله پنجم:سایت کتابخانه ملی واسناد
 www.nlai.ir
۶.مرحله ششم: مشورت با اساتید حوزه مدنظر
?pajoohehgroup @