ریحانه الزهرا

حسن شریعی
از مدعیان دروغین نیابت از حضرت مهدی (علیه السلام)
یکی از مدعیان دروغین نیابت، حسن شریعی است. البته به یقین مشخص نیست که اسم او حسن باشد؛ بلکه او با لقب معروف شده است. در روایتی که نقل خواهد شد، راوی حدیث به صورت حدس و گمان اسم او را حسن ذکر کرده است.(1) نگارنده قاموس الرجال می‌نویسد:
از حدیثی که شیخ طوسی نقل کرده است، روشن می‌شود اسم او به صورت یقین روشن نیست و او به وسیلة لقب معروف بوده است و این‌که تلعکبری راوی حدیث، به صورت گمان حکم کرده که اسم او حسن است، به سبب این است که او «ابومحمد» بوده و بیشتر اسم کسانی که کنیة آن‌ها «ابومحمد» است، حسن می‌باشد.(2)
شریعی نخستین کسی است‌که به دروغ و افترا، ادعــای نیــابت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را کرد. او پیش‌تر، از یاران امام هادی و امام حسن عسکری (علیهما السلام) بود؛ ولی پس از آن منحرف شد. تاریخ ادعای نیابت دروغین او به صورت دقیق بیان نشده است؛ لیکن چون این ادعاهای دروغین، از دوران نایب دوم آغاز شده است، به نظر می‌رسد وی در دوران سفارت و نیابت محمد بن عثمان، به چنین عملی دست زده است.
دانشوران علم رجال در بارة شرح حال او چندان بحث نکرده‌اند؛ لذا جامع‌ترین سخن درباره ایشان، کلام شیخ طوسی در کتاب الغیبة است. شیخ طوسی دربارة «شریعی» می‌نویسد:
نخستین کسی که به دروغ و افترا، ادعای نیابت خاص از جانب امام زمان (علیه السلام) کرد، شخصی معروف به «شریعی» بود. جماعتی از عالمان، از ابومحمد تلعکبری از ابوعلی محمد بن همام نقل کرده‌اند: کنیه شریعی «ابومحمد» بود.
تلعکبری می‌گفت: «گمان دارم نام وی حسن باشد.» او از اصحاب امام هادی (علیه السلام) و امام حسن عسکری (علیه السلام) به شمار می‌آمد. او نخستین کسی است که مدعی مقامی شد که خداوند متعال برای او قرار نداده بود و شایسته آن هم نبود. در این خصوص، بر خدا و حجّت‌های پروردگار دروغ بست و چیزهایی به آنان نسبت داد که شایسته مقام والای آنان نبود و آن‌ها از آن به دور بودند؛ از این رو، شیعیان هم او را ملعون دانسته و از وی دوری جستند و توقیعی از جانب ولی عصر (علیه السلام) دربارة نفرین و دوری از وی صادر شد.(3)
- - -

1- شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص397.
2- محمدتقی تستری، قاموس الرجال، ج3، ص262.
3- شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص398.