ریحانه الزهرا

زمان پرداخت اجرت در اجاره مال، زمان تحویل و در عمل شخص در زمان اتمام کار است، مگر اینکه در هرکدام از این موارد شرطی برای پرداخت اجرت تعیین شده باشد.

در عقد اجاره انسان یا مال را برای اجاره در اختیار مستاجر قرار می دهد یا اینکه عمل شخص را در اختیار مستاجر قرار می دهد، مثل اینکه کارمند یا کارگر اجیر شود؛ یعنی قرار گذاشته که در مقابل کار مشخصی، حقوقی دریافت کند.
در اینکه زمان پرداخت اجرت در اجاره چه زمانی است در اجاره‌ای که برای مال باشد یا شخص باشد متفاوت می شود:

زمان پرداخت اجاره در مال:
اجاره مال (عین): به محض تحویل دادن عین(مثل خانه) مستأجر باید کل اجرت را بپردازد؛ مگر شرطی غیر آن در ضمن عقد اجاره بوده باشد.
مثلا اگر خانه­‌ای را اجاره کرده‌­ایم، باید کل مبلغ اجاره یک­سال را در همان روز تحویل خانه، بپردازیم؛ مگر شرط شده باشد ماهانه پرداخت شود.
اجاره عمل (کسی اجیر شده کاری انجام دهد): پس از اتمام عمل، طرف مقابل وظیفه دارد اجرت را بپردازد؛ مگر شرطی خلاف این در ضمن عقد شده باشد.
مثلااگر کسی را اجیر کرده باشیم تا خانه‌­ای را نقاشی کند، نقاش نمی­‌تواند پیش از اتمام عمل، اجرت را مطالبه کند. مگر ضمن قرارداد با نقاش قرار گذاشته باشیم که مثلاً نصف آن را در ابتدای کار و ربع آن را در روز دوم و بقیه را در روز بعد پرداخت کنیم که در این صورت باید طبق آنچه شرط شده است، عمل شود. [1]

یکی از موارد پرداخت اجرت در عمل شخص را می توان کاری که مشاوران املاک انجام می دهند می باشد.
 شخصی برای فروش منزل خود به بنگاه معاملات ملکی مراجعه نموده و با کمک بنگاه موفق به یافتن مشتری و تعیین قیمت خانه شده است، ولی مشتری برای فرار از پرداخت حق دلاّلی، معامله را بدون واسطه با خود فروشنده انجام داده است، آیا پرداخت اجرت دلاّل بر عهده مشتری و فروشنده است؟
ج: مجرّد مراجعه به دلاّل موجب استحقاق او برای گرفتن اجرت معامله نمی‏‌شود، ولی اگر اقدام به انجام عملی برای هر يک از دو طرف معامله نموده باشد، مستحق گرفتن اجرةالمثل آن عمل از کسی که کار را برای او انجام داده می‏‌باشد. [2]

پی‌نوشت:
1). آیت الله خامنه‌ای، رساله آموزشی، ج2، درس48، بحث اجاره.
2). آیت الله خامنه‌ای، استفتائات، اجاره، سوال1657.