فرق عهد و قسم
عهد
تعریف: یعنی انسان با خدا عهد ببندد که کاری را انجام دهد یا ترک کند؛. مانند اینکه بگوید “باخدا عهد می‌بندم که نماز را اول وقت بخوانم” یا “بر من است عهد خداوند که نماز را اول وقت بخوانم”.
شرایط انعقاد عهد:
شرایط قسم به جز شرط پنجم، در عهد نیز لازم است مراعات شود.
نکته:
عهد نیز مانند نذر می‌تواند مطلق باشد؛ مانند اینکه گفته شود “با خدا عهد می‌بندم که نمازم را اول وقت بخوانم” و می‌تواند معلق بر شرطی باشد؛ مانند: “اگر در امتحان موفق شدم، با خدا عهد می‌بندم که نمازم را اول وقت بخوانم”.
شکست قسم و قول به عدم تکرار آیا در حکم عهد است
احکام نذر و عهد
شکستن عهد
هر آنچه در بخش نذر بیان شد، در اینجا نیز جاری است.
کفاره شکستن عهد
مانند کسی است که یک روز از ماه رمضان را عمداً افطار کند؛ یعنی باید شصت روز روزه بگیرد یا شصت فقیر را غذا دهد.
قسم
تعریف: یعنی انسان به اسم خدا یا صفات مختص به آن، مانند “مقلب القلوب و الابصار” یا صفاتی که غالباً برای او به کار می‌رود و استعمالش ظهور در خدای متعال دارد (نه دیگران)، مانند خالق، رازق و رحیم، به هر زبانی که باشد، قسم بخورد کاری را انجام دهد یا ترک کند.
نکته
اگر لفظ استعمال شده ظهور در حق تعالی ندارد، اما شخص، منظورش ذات باری تعالی بوده، بنابر احتیاط واجب احکام قسم را دارد.
مسئله
اگر قسم به غیر خداوند باشد، مانند اینکه قسم به پیامبر اکرم (ص)یا ائمه معصومین (ع)یا به قرآن کریم و امثال آن باشد، قسم محقق نمی‌شود.
شرایط انعقاد قسم:
۱. صیغه قسم که در بالا شرائط آن بیان شد.
۲. مقسم‌علیه(۴) در صورتی که قسم به انجام آن باشد، باید عمل واجب یا مستحب یا مباح باشد؛ چه رجحان در این عمل مباح باشد و چه نباشد و در صورتیکه قسم به ترک آن است، عمل حرام یا مکروه یا مباح باشد. بنابراین در قسم، مقسم‌علیه نباید امر مرجوحی باشد.
مسئله
در صورتی که مقسم‌علیه هنگام قسم امر راجحی باشد و بعد از آن مرجوح شود، قسم باطل می‌شود؛ هرچند دوباره بعد از انحلال قسم دارای رجحان شود.
۳. مقسم‌علیه مقدور باشد و مشقت فراوان یا ضرر قابل ملاحظه نداشته باشد.
۴. کسی که قسم می‌خورد، باید بالغ، عاقل، بااختیار و قصد باشد و نسبت به مقسم‌علیه محجور نباشد.
۵. اذن پدر در مورد قسم فرزند، و اذن شوهر در مورد قسم زن، لازم است.
شکستن قسم
هر آنچه در بخش شکستن نذر بیان شد، در قسم نیز جاری است.
کفاره شکستن قسم
حکم تخلف از قسم و عجز از آوردن آن، مانند نذر است.رساله آموزشی رهبری.
تذکر: سایر احکام عهد را در نوشتار نذر مطالعه کنید.
وجوب عمل به عهد
س. بنده عهد کردم که اگر گناهی را انجام دهم یکسال تمام روزه بگیرم با این بیان که بر زبانم جاری شده «خدایا عهد می کنم اگر یکبار دیگراین گناه را انجام دهم یکقسم
تعریف: یعنی انسان به اسم خدا یا صفات مختص به آن، مانند “مقلب القلوب و الابصار” یا صفاتی که غالباً برای او به کار می‌رود و استعمالش ظهور در خدای متعال دارد (نه دیگران)، مانند خالق، رازق و رحیم، به هر زبانی که باشد، قسم بخورد کاری را انجام دهد یا ترک کند.
نکته
اگر لفظ استعمال شده ظهور در حق تعالی ندارد، اما شخص، منظورش ذات باری تعالی بوده، بنابر احتیاط واجب احکام قسم را دارد.
مسئله
اگر قسم به غیر خداوند باشد، مانند اینکه قسم به پیامبر اکرم (ص)یا ائمه معصومین (ع)یا به قرآن کریم و امثال آن باشد، قسم محقق نمی‌شود.
شرایط انعقاد قسم:
۱. صیغه قسم که در بالا شرائط آن بیان شد.
۲. مقسم‌علیه(۴) در صورتی که قسم به انجام آن باشد، باید عمل واجب یا مستحب یا مباح باشد؛ چه رجحان در این عمل مباح باشد و چه نباشد و در صورتیکه قسم به ترک آن است، عمل حرام یا مکروه یا مباح باشد. بنابراین در قسم، مقسم‌علیه نباید امر مرجوحی باشد.
مسئله
در صورتی که مقسم‌علیه هنگام قسم امر راجحی باشد و بعد از آن مرجوح شود، قسم باطل می‌شود؛ هرچند دوباره بعد از انحلال قسم دارای رجحان شود.
۳. مقسم‌علیه مقدور باشد و مشقت فراوان یا ضرر قابل ملاحظه نداشته باشد.
۴. کسی که قسم می‌خورد، باید بالغ، عاقل، بااختیار و قصد باشد و نسبت به مقسم‌علیه محجور نباشد.
۵. اذن پدر در مورد قسم فرزند، و اذن شوهر در مورد قسم زن، لازم است.
شکستن قسم
هر آنچه در بخش شکستن نذر بیان شد، در قسم نیز جاری است.
کفاره شکستن قسم
حکم تخلف از قسم و عجز از آوردن آن، مانند نذر است.رساله آموزشی رهبری.
تذکر: سایر احکام عهد را در نوشتار نذر مطالعه کنید.
وجوب عمل به عهد
س. بنده عهد کردم که اگر گناهی را انجام دهم یکسال تمام روزه بگیرم با این بیان که بر زبانم جاری شده «خدایا عهد می کنم اگر یکبار دیگراین گناه را انجام دهم یکسال روزه بگیرم» حالا متاسفانه آن گناه را انجام دادم، آیا باید یکسال تمام روزه بگیرم؟یا راه دیگری هم وجود دارد؟
ج. عهد شرعی منعقد شده است و اگر با اختیار و توجه مرتکب آن گناه شده اید، باید یک سال روزه بگیرید.سال روزه بگیرم» حالا متاسفانه آن گناه را انجام دادم، آیا باید یکسال تمام روزه بگیرم؟یا راه دیگری هم وجود دارد؟
ج. عهد شرعی منعقد شده است و اگر با اختیار و توجه مرتکب آن گناه شده اید، باید یک سال روزه بگیرید.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای