ناسزا و دشنام
ناسزا و دشنام (بویژه اگر دروغ باشد) از نظر شرع مقدس اسلام حرام و ممنوع است، لذا اسلام؛ سب به معنای ناسزا و دشنام را با تاکیدات بسیارمنع کرده است.
در فضای مجازی شبه شده نسبت به این‌که دین اسلام ادعای کامل بودن از نظر اخلاق می کند، اما در اسلام، نه تنها با ناسزا و دشنام مقابله جدی نشده، بلکه در کتاب اصول کافی امام صادق(علیه‌السلام) از طرف رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله)به ناسزا گفتن فرمان داده می‌دهد، آیا این تناقض نیست؟
با توجه به قرآن و روایات و سیره مسلمانان ناسزا و دشنام (بویژه اگر دروغ باشد) از نظر شرع مقدس اسلام حرام و ممنوع است، لذا اسلام؛ سب به معنای ناسزا و دشنام را با تاکیدات بسیارمنع کرده است، از جمله این‌که قران کریم تاکید می‌فرماید: «وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیرِ عِلْم…[انعام/ 108] آنان که غیر خدا را می‌خوانند را دشنام مدهید تا مبادا آن‌ها هم از روی دشمنی و نادانی خدا را دشنام دهند» و پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «سِبَابُ الْمُسْلِمِ فُسُوقٌ [1] دشنام به مسلمان، فسق و گناه است» حتی حضرت نسبت به نا فرمان‌ترین مخلوق خدا که دشمنی را به نهایت خود رسانده یعنی شیطان تاکید می‌کند: «لا تسبّوا الشّیطان و تعوّذوا باللَّه من شرّه [2] شیطان را دشنام نگویید و از شر او به خدا پناه برید، وجود دارد.»
لذا در جریان جنگ صفین وقتی به امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) گزارش دادند که برخی از یاران وی شامیان را ناسزا می‌گویند، حضرت آنان را فرا خواند و چنین فرمود: «من خوش ندارم که شما دشنام دهنده باشید، اما اگر رفتارشان را ارزیابی کرده و حالاتشان را بازگو می‌کردید، قابل پذیرش و توجیه‌پذیرتر بود».[3]
اما در روایتی حضرت امام صادق(علیه‌السلام) که از رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل فرمود: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ إِذَا رَأَیْتُمْ أَهْلَ الرَّیْبِ وَ الْبِدَعِ مِنْ بَعْدِی فَأَظْهِرُوا الْبَرَاءَةَ مِنْهُمْ وَ أَکْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ الْقَوْلَ فِیهِمْ وَ الْوَقِیعَةَ وَ بَاهِتُوهُمْ کَیْلَا یَطْمَعُوا فِی الْفَسَادِ فِی الْإِسْلَامِ وَ یَحْذَرَهُمُ النَّاسُ وَ لَا یَتَعَلَّمُوا مِنْ بِدَعِهِمْ یَکْتُبِ اللَّهُ لَکُمْ بِذَلِکَ الْحَسَنَاتِ وَ یَرْفَعْ لَکُمْ بِهِ الدَّرَجَاتِ فِی الْآخِرَةِ: هر گاه پس از من اهل ریب و بدعت را دیدید، بیزارى خود از آن‌ها را آشکار کنید، و بسیار آن‌ها را [با سخنان حق] خوار کنید، و درباره آن‌ها بد گوئید، و آن‌ها را با برهان و دلیل ساکت کنید که [نتوانند در دل مردم القاء شبهه کنند و] نتوانند به فساد در اسلام طمع کنند، و در نتیجه مردم از آن‌ها دورى کنند و بدعت‌هاى آن‌ها را یاد نگیرند، و خداوند در برابر این‌کار براى شما حسنات بنویسد و درجات شما را در آخرت بالا برد».[4]
بر اساس نظر بزرگان علم حدیث مقصود از سب در این روایت؛ سخنى است که بدعت‌گذار را خوار کند و می‌توان سخنى رو در روى او گفت که درست باشد و راست، نه سخن دروغ و دشنام و فحش.[5] طبیعتاً اگر افرادی بخواهند در راه انحراف دین اسلام گام برداشته و در این راه از هیچ تلاشی فروگذار نکنند، مقابله با آنان نیز تنها از راه مبارزه فیزیکی امکان‌پذیر نبوده و باید از اصول جنگ روانی نیز در مبارزه با آن‌ها استفاده کرد و این روایت نیز ناظر به همین مطلب است. لذا این روایت نمی‌توان مجوزی برای سب و ناسزا به دیگران باشد، زیرا حضرات به طور جدی با بحث ناسزا مقابله کرده اند و خود حضرت امام صادق(علیه‌السلام) که از رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل فرمود: «دشنام‌گوى مؤمن، مانند کسى است که در پرتگاه هلاکت است».[6]
در نتیجه: ناسزا و دشنام (بویژه اگر دروغ باشد) از نظر شرع مقدس اسلام حرام و ممنوع است، لذا اسلام، سب به معنای ناسزا و دشنام را با تاکیدات بسیارمنع کرده است.
_________________________________
پی‌نوشت:
[1]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، ص 537، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق؛ شیبانی، أحمد بن محمد، مسند احمد بن حنبل، ج 6، ص 157، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق.
[2]. پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، ص 669، دنیاى دانش، تهران، 1382 ش.
[3]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، خطبه 206، ص 323، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 375، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق
[5]. سروی مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی (الاصول و الروضة)، ج 10، ص 34، تهران، المکتبة الإسلامیة، چاپ اول، 1382ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 71، ص 204، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[6]. الکافی، همان، ج 2، ص 359.