پدیده ای به نام رانت
رانت و استفاده از مقام و جایگاه شغلی و درآمدزایی در خارج از محیط شغلی یکی از اخلاق ناپسند بشمار می رود که می توان با نظارتهای پنهانی، اصلاح ساختارهای اداری و همچنین بهره گیری از شیوه‌ی چرخشی محل خدمت از این رذیله‌ی اخلاقی جلوگیری کرد.
رانت و استفاده از جایگاه شغلی بخاطر آگاه بودن از اطلاعاتی که در دسترس بعضی از مدیران می باشد یکی از پدیده های زشت اجتماعی است که امروزه بعضی از مدیران با استفاده‌ی ناصحیح و نامشروع از فرصت‌های شغلی خود بدان دست می زنند این عمل را می توان در سرمایه گذاری های اقتصادی، خرید ملک و زمین و… بیان داشت.
در بعضی از کشورها برای دوری از هرگونه سوء استفاده ها و افزایش ناگهانی ثروت ها قوانین خاصی را وضع می کنند.«هنگ کنگ و سنگاپور از جمله کشورهایی هستند که بطور دائم و موثر در ثروت و سطح زندگی کارمندان دولت به تجسس و حسابرسی می پردازند. در این کشورها، هنگامی که وضعیت مالی یک کارمند بررسی می شود به جای اینکه دولت مجبور باشد عدم مشروعیت منابع درآمدی وی را اثبات کند، کارمند موظف است مشروعیت کلیه اقلام و در آمد خود را به اثبات برساند. [1]
البته مسئولین حکومتی نیز در قبال تخلف مدیران باید با سخت‌ترین برخوردها را با انها داشته باشند همانطور که وقتی خبر تخلف یکی از مدیران حکومت امام علی(علیه السلام) به نام منذربن جارود به ایشان رسید حضرت برخورد تندی با این مدیر حکومتی داشتند. امام در نامه‌ای به منذر اینطور می نویسند: «اما بعد، درستى پدرت مرا نسبت به تو خوشبين نمود و فكر كردم پيرو او هستى، و به روش او مىروى، ناگاه به من گزارش رسيد كه در تبعيت از هواى نفس دست بردار نيستى و ذخيرهاى براى آخرتت باقى نمىگذارى، با ويران كردن آخرتت دنيايت را آباد مىكنى، و به قيمت جدا شدن از دينت به خويشانت مىپيوندى. اگر آنچه از تو به من گزارش شده درست باشد شتر خانوادهات و بند كفشت از تو بهتر است! …زمانى كه اين نامه به دستت رسد به طرف من حركت كن ان شاء اللّه.» [2]
راهکارهایی که می تواند از این صفت ناپسند در میان بعضی از مدیران جلوگیری کند عبارت اند از:
الف: نظارت پنهانی
ب: اصلاح ساختار اداری و جلوگیری از تجمیع اطلاعات در میان افراد محدود
ج: بهره گیری از شیوه چرخشی محل خدمت
پی نوشت:
1). محمود اکبری، اخلاق و احکام کارمندی، فتیان، قم، چاپ دوازدهم،1389. ص128.(به نقل از کتابفساد اداری، ص98)
2). شريف الرضى، محمد بن حسين، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، هجرت، قم، چاپ اول، 1414 ق، ص.461